"Bütün kardeşlerin böyle olduğunu sanıyordum."
“Babam bir şeyleri yapmanın bir doğru yolu olduğuna inanırdı, bu da onun yoluydu. Bunu kendi yolunda yapmayan oğlun vay haline. Annem onun suç ortağıydı, aynı çizgide kalmamız için bizi utandırırdı ve "kardeş rekabetinin" erdemlerini överdi. Kardeşim benden beş yaş büyük. Babama ne kadar güçlü olduğunu göstermek için bana yıllarca zorbalık etti. İster inanın ister inanmayın, arkadaşlarımın arasında birbirleriyle arkadaş olan kardeşlerin olduğunu fark etmeye başlayana kadar bütün kardeşlerin böyle olduğunu düşündüm. Şimdi, ailem ve erkek kardeşimle olabildiğince az görüşüyorum. Kendi oğullarımı asla birbirleriyle karşılaştırılmamaya veya birbirleri ile alay etmeleri için teşvik etmemeye çok dikkat ediyorum.”
Bu hikaye bir oğlanın deneyimine odaklanır, ancak kız kardeşler arasında da bunlar yaşanabilir. Özellikle bir anne veya babanın favori çocuğu varsa, bir kızının başarılarını diğerini küçümsemek için kullanabilirler.
“KARDEŞ REKABETİ” TERİMİ BİZİ KARDEŞ İSTİSMARINA KARŞI NASIL KÖR EDER?
Bazen bir kardeşin sözel tacizi normal kardeş rekabetinden çok bireysel bir saldırganlık eylemidir. Ebeveynlerin bunu genelde böyle tanımlaması ve birden fazla çocuğu olan ailelerde bu durumun normal olarak kabul edilmesi üzücü. Aksini gösteren artan sayıda araştırmaya rağmen “Abim/ablam beni çok dövdü, bir şey de olmadı işte, ben iyiyim”, “Erkektir, yapar”, “Kardeşler arasında olur öyle.” gibi ifadeler nedeniyle kardeş şiddetinin zararlı olmadığına dair yanlış inançlar hala çok yaygın.
Kardeş saldırganlığını, etki sırasına göre en hafiften en şiddetliye doğru sıralayacak olursak; rekabet, çatışma, şiddet ve istismardır.
KARDEŞLER ARASINDAKİ REKABETİ ANLAMAK
Sağlıklı rekabet, kardeşlerin beceri ve yeteneklerini geliştirmeye motive eder ve birbirlerine meydan okuyabilmelerini destekler. Örneğin spordaki ünlü kardeşler - Williams kardeşler - hemen akla gelebilir. Ancak rekabetin amacı, bir kardeşin kusurlarını veya yetersizliklerini vurgulamak olduğunda, rekabet ilham verici olmaktan incitici ve zarar verici olmaya geçer.
KARDEŞ İLİŞKİLERİNDE ÇATIŞMAYI ARAŞTIRMAK
Her aile bir miktar çatışma yaşar. Yapıcı kardeş çatışması da sosyal ve duygusal yetkinliği arttırır, problem çözmeyi öğretir ve çocuğun duygularını düzenleyebilme becerisini geliştirmesine yardımcı olur. Benim düşüncem, bunun olması için ebeveynlerin anlaşmazlıklar ve çatışmalarla başa çıkmanın işbirlikçi yollarını modellemiş ve uygulamış olması gerektiğidir. Sözel tacizin normal karşılandığı evlerde bu olmayacaktır.
KARDEŞLER ARASINDA KABADAYILIK ŞİDDET MİDİR?
Kardeş şiddeti ve kardeş istismarı terimleri çoğu zaman birbirinin yerine kullanılır, çünkü her ikisini de zarar vermeyi amaçlayan fiziksel ve sözel eylemler içermektedir. Ancak şiddeti istismardan ayırmak gerekir. Şiddet, her iki kardeşin de eşit bir şekilde birbirine zarar vermeyi amaçladığı karşılıklı veya çift yönlü saldırganlığı yansıtır. Kardeşlere yönelik fiziksel şiddet – vurmak, ısırmak, çimdiklemek, tekmelemek – şaşırtıcı derecede yaygındır; bazı araştırmacıların tahminleri tüm ailelerin yüzde 96'sı kadarında bu davranışlar gözlenmekteyken, diğerleri yüzde 80'lerde olduğu yönündedir. Ancak fiziksel şiddeti kabadayılıktan ayırt etmek çok zordur, bu nedenle bu sayılar, kardeşler arasında neyin "normal" olup olmadığı konusunda ebeveynlerin kafa karışıklığı nedeniyle büyük ölçüde değişkenlik gösterebilir.
Babaların çocuklarla cinsiyetten bağımsız olarak annelerden farklı oynadığı ve çocukların babalarının oyun stilini annelerinin oyun stiline tercih ettiği yaygın olarak kabul edilmektedir. Çocuklar babalarıyla güreş, boğuşma, zıplama ve kovalamaca gibi saldırgan davranışlarla oyunlar oynar. Babalar da genellikle duygu düzenleme, öz kontrol, duygusal ipuçlarını okuma ve hatta başkalarına karşı duyarlılık ile olumlu bir şekilde ilişkilendirilen bu tür fiziksel oyun yoluyla hem oğlan hem de kız çocuklarını sosyalleştirir. Bunlar, bir insanın kendini geliştirmesi için önemli becerilerdir ve çocukların akran ortamlarında sosyal kuralları daha kolay özümsemelerini sağlar. Babalar bu gibi oyunlar sırasında kontrol edip sınırlar koyduğunda, çocuklarının günlük yaşamda daha düşük düzeyde fiziksel saldırganlık gösterdiği; buna karşılık, sınır koymayan ve hakimiyetten kaçan babaların çocuklarının ileriki yaşamlarında fiziksel olarak daha saldırgan olma olasılıkları daha yüksektir.
Dolayısıyla ne kadar mantıksız görünse de karşılıklı fiziksel saldırganlığın aslında faydaları vardır. En önemlisi, araştırmalar bu tür karşılıklı kardeş şiddetinin benlik saygısına zarar vermediği iddiasını destekler.
KARŞILIKLI OLMADIĞINDA, İSTİSMARDIR
Şiddet ve istismar arasındaki ayrım büyük ölçüde güce dayanmaktadır. İstismarcı kardeş, diğerini sadece küçük düşürmek ve güçsüz kılmak istemez, aynı zamanda eylem yoluyla kendisini büyütmeye niyetlidir. Kardeşler arasında dört istismar türü tanımlanır; fiziksel, cinsel, psikolojik veya sözel ve ilişkisel. Ancak sözel istismar açık ara en yaygın olanıdır. Kardeşler arasında sözel taciz, hakaret, isim takma ve mülke yönelik tehditleri içerir.
KARDEŞ REKABETİNİN ÖTESİNDE
Kardeş istismarına maruz kalmış bir yetişkinseniz, ancak bunu mantığa bürüdüyseniz veya küçümsediyseniz, şimdi durup etkileri üzerinde düşünmenin zamanı gelmiş demektir. Aileniz anlattıklarınız için sizi “hassas” ya da “korkak” olarak tanımlayabilir. Ancak size verilen rolün dışına çıkma zamanı geldi. Çocuklarınız varsa kendi çocuklarınızda da bunu destekleyen davranışlarda bulunup bulunmadığınızı da değerlendirebilirsiniz.
Flanders Joseph L, Vanessa Leo, et al,"Rough-and-tumble play and the regulation of aggression: an observational study of father-child play dyads". Aggressive Behavior., 2009 , vol. 35(4):pp. 285-95.
Caspi, Jonathan. Sibling Aggression: Assessment and Treatment, New York: Springer Publishing, 2012.
