İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın ortak kuruluşu olan İZBAN’ın Sayıştay 2021 denetim raporu yayımlandı. Yayımlanan raporda İZBAN’ın 2021 senesinde 420 milyon 387 bin 393 zararı tespit edildiği belirtildi.
İZBAN’a ait müfettişler tarafından da tespit edilen bulguların yer aldığı raporda, ‘Parasal Limitlerin Altında Kalmak Amacıyla Mal ve Hizmet Alımlarının Kısımlarına Bölünerek Doğrudan Temin Yöntemi ile Gerçekleştirilmesi’ başlıklı bulguda, “Aynı ihale kapsamında yapılabilecek olan alımların, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen temel ihale usulleri olan açık ihale usulü ve belli istatistikler arasında ihale usulü ile ihale edilmesi gerekirken kısımlara bölünmesi suretiyle doğrudan teminle gerçekleştiği görülmüştür. İhtiyaçların karşılanmasında doğrudan teminin sınırlı ve özel durumlarda uygulanabileceği, ihale usullerinden birinin uygulanması gereken hallerde doğrudan temin yoluyla alım gerçekleştirmek konusunda idarelerin takdir yetkisinin bulunmadığı, temel ihale usullerinin açık ihale usulü ve belli istatistikler arasında ihale usulü olduğu huşuların göz önünde bulundurulması gerekmektedir” ifadeleri kullanıldı.
Yasaklık teyitleri yapılmadı
‘İhalelerde Aday ve İsteklilerin Tamamı İçin Yasaklık Kontrolünün Yapılmaması’ başlıklı bulguda İZBAN’ın dönem içerisinde açılan ihalelerin tümünde tüzel kişi aday veya isteklilerin yüzde 50’den fazla hissesine sahip ortaklıkları ile başvuru veya teklifi imza edenlerin yasaklık teyitlerinin yapılmadığı yalnızca başvuruda bulunan tüzel kişi için kontrol yapıldığı ifade edildi.
Bulguda, “Kamu İhale Tebliği ile yapılan düzenlemeden anlaşıldığı üzere kontrollerin tüzel kişilikler ile birlikte tüzel kişiliklerin %50’den fazlasına sahip hissedarları ile başvuru veya teklifi imza edenler için de yapılması gerekmekte olup teyitlerin yapılmaması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir” denildi.
Araç ve makinist hizmet alımı ihale usulü ile yapılmadı
Sayıştay “hizmet araçları alımı” ve “makinist hizmet alımı” işlerinin temel ihale usulleri kullanarak yapılmadığını belirtti. Bulguda, “İhtiyaçların karşılanmasında doğrudan teminin sınırlı ve özel durumlarda uygulanabileceği, ihale usullerinden birinin uygulanması gereken hallerde doğrudan temin yoluyla alım gerçekleştirmek konusunda idarelerin takdir yetkisinin bulunmadığı, temel ihale usullerinin açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü olduğu hususlarının göz önünde bulundurulması gerekmektedir” ifadeleri kullanıldı.
SGK’ya bildirmediği gerekçesiyle 14.715 TL ceza kesildi
‘İhalelere İlişkin Bildirim Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesi’ başlıklı bulguda, “İzmir Çiğli Sosyal Güvenlik Merkezinin 2021/07 Karar ve 2021/07 Esas No’lu Karar Tutanağından; 11.08.2020 tarih ve E.9333398 sayılı yazı ile Şirketten talep edilen belgelerin 5510 Sayılı Kanun’un 85’inci maddesi gereğinde süresinde verilmemesinden dolayı mezkûr Kanun’un 102’nci maddesi gereği 11.772 TL idari para cezasının uygulandığı anlaşılmıştır. Yine Çiğli Sosyal Güvenlik Merkezinin 2020/09 Karar No’lu tutanağından; Şirketin 26.10.2020 tarihinde yapmış olduğu ihalesine ait “ihale sözleşme bildirimini” 5510 sayılı Kanun’un 90’ıncı maddesi gereğinde süresinde vermemesinden dolayı Kanun’un 102’nci maddesi gereğince şirkete 2.943 TL tutarında ceza kesilmiştir. Yukarda bahsi geçen ve Şirket tarafından yerine getirilmeyen yükümlülükler dolayısı ile Şirkete toplam 14.715 TL tutarında ceza uygulandığı ayrıca söz konusu cezaların zamanında ödenmemesinden kaynaklı olarak 519, 36 TL tutarında da gecikme zammı uygulanmıştır. Şirket tarafından yapılan ihaleler ile ilgili olarak ihale mevzuatı ve sosyal güvenlik mevzuatı gereğince yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerin yerine getirilmemesi yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırı olup Şirketi mali külfete de sokmaktadır. Yapılan ihaleler ile ilgili olarak ihale ve sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine riayet edilmemesinin Şirket menfaatleri ile bağdaşmadığı değerlendirilmektedir” denildi.
Elektrik alımları ihalesiz
‘Serbest Tüketici Olan Şirketin elektrik Enerjisi Alımlarının İhalesiz Yapılması’ başlıklı bulguda, “ Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün 13.10.2011 tarih ve 13316 sayılı genelgesine göre 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında bulunan idarelerce; elektronik haberleşme hizmetleri ile serbest tüketici olmaları halinde elektrik ve doğalgaz ihtiyaçlarının ihale yolu ile temin edilmesi esastır. Yasal düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde, serbest tüketici olmaları halinde, kamu idarelerinin elektrik ve doğalgaz ihtiyaçlarını ihale yoluyla temin etmelerinin esas olduğu ve bu itibarla elektrik alımlarının 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılmasının mevzuata uygun olacağı değerlendirilmektedir” denildi.
135 bin lira fazla KDV ödendi
‘Katma Değer Vergisinden İstisna Edilen Alımlar İçin İstisna Başvurusunda Bulunulmaması’ başlıklı bulguda, Katma Değer Vergisine tabi olmamasına rağmen, istisna başvurusunda bulunulmaması nedeniyle KDV ödendiği tespit edilerek “Dönem içinde demiryolu taşıma araçlarının tadil, onarım ve bakımları için 886.337,86 TL tutarında harcama yapan ve 135.204,08 TL tutarında KDV ödemiş olan Şirket açısından, gerekli başvurularda bulunularak istisna belgelerinin alınması ve KDV istisnasından yararlanılması gerekmektedir” denildi.
Ortaklar yükümlülüklerini zamanında yerine getirmedi
‘Sermaye Artırımına İlişkin Yükümlülüklerini Yerine Getirmeyen Ortaklar Hakkında İşlem Yapılmaması” başlıklı bulguda Şirket Genel Kurulu ile yapılan bedelli sermaye arttırımına ortaklar tarafından riayet edilmediği ve ortakların yükümlüklerini zamanında yerine getirmediği tespit edilen kararda, “Karar gereği, şirket ortaklarının sermaye ödeme yükümlülüklerini 30.06.2021 tarihine kadar yerine getirmeleri gerektiği, hatta Yönetim Kurulu Kararı ile yükümlülüklerin daha önceki bir süre ve miktarda talep edileceği anlaşılmaktadır. Ancak ortak yükümlülüklerini yerine getirmemiş olup sermaye arttırımına konu 280.000 TL’nin 200.000 TL’si ödenmemiştir” denildi.
ESHOT, zamanında vermedi, İZBAN faiz istemedi
‘Şirket Alacaklarına faiz İşletilmemesi’ ücret toplama işlemi yapan ESHOT tarafından toplanan hasılatın İZBAN hesaplarına düzenli biçimde ve zamanında aktarılmadığı ve İZBAN’ın gecikmeden kaynaklı faiz istemediği belirtilerek, “İzmir sınırları içerisinde toplu taşımada ücret toplama sistemi üçüncü bir şahıstan hizmet alımı yapılmak suretiyle ESHOT tarafından yürütülmekte ve sistem üzerinden tahsil edilen hasılat ESHOT’un banka hesaplarında toplanarak bir süre sonra ilgili ulaştırma şirketlerine aktarılmaktadır. ESHOT ile yapılan protokol uyarınca İZBAN AŞ adına toplanan hasılatın 15 iş günü içerisinde Şirketin hesabına aktarılacağına dair mutabakata varılmıştır. Ancak yapılan incelemede mutabakata varılan süreye uyulmadığı ve toplanan hasılatın Şirket hesabına 15 iş gününü aşan sürelerde aktarıldığı görülmüştür. Şirketin ödemeler dengesinin güçlü olmadığı, faaliyetleri gereği kullanılan kredilerin ödenmesinde gecikmeler yaşandığı ve sürekli finansman ihtiyacı içinde bulunduğu dikkate alınarak, alacaklar için takip işlemi başlatılmamasının ve hasılatların aktarılmasında gecikme olan dönemler için faiz işletilmemesinin Şirket menfaatleri ile uyuşmadığı değerlendirilmektedir” denildi.
123 bin TL yardım yapıldı
‘Şartları Taşımayan Personele Aile Yardımı Ödenmesi’ başlıklı bulguda aile yardımından yararlanabilme şartlarını taşımayan veya şartları kaybeden işçi personele beyanlarına istinaden aile yardımı ödemesi yapıldığı tespit eden Sayıştay, 123.012,68 TL tutarında eş yardımı ödemesi yapıldığı tespit etti. Söz konusu bulguda, “Sosyal Güvenlik Kurumundan temin edilen bilgilere göre, aile yardımı ödemesi yapılan 42 personelin eşlerinin menfaat karşılığı çalışmakta veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almakta olduğu halde dönem içinde toplam 123.012,68 TL tutarında eş yardımı ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir. Mevzuata aykırı olarak yapılan ödemelerin ilgili personelden tahsil edilmesi gerekmektedir” denildi.