Diyet sabotajcısı olarak kötü ünüyle tanınan işlenmiş gıdalar, obezite oranları, yüksek tansiyon ve Tip 2 diyabetin artmasından sorumlu tutuluyor. Ancak, işlenmiş gıdaların, paketli yiyeceklerden çok daha fazlası olduğunu herkes tarafından bilinmiyor. "İşlenmiş gıda", pişirilmiş, konserve edilmiş, dondurulmuş, paketlenmiş veya takviye edilerek, korunarak veya farklı şekillerde hazırlanarak besin bileşimi değiştirilen gıdaları kapsıyor. Tam buğday ekmeği, ev yapımı çorba veya doğranmış elma bile bazı durumlarda işlenmiş gıda olabiliyor. Yani, ne zaman yemek pişirsek, fırınlasak veya hazırlasak aslında gıdayı işlemiş oluyoruz.
İşlenmiş gıdalar, minimum seviyeden yoğun şekilde işlenmişe kadar geniş bir yelpazede yer alıyor:
·Paketlenmiş ıspanak, kesilmiş sebzeler ve kavrulmuş kuruyemişler gibi minimum düzeyde işlenmiş gıdalar, genellikle pratik olduğu ve zaman tasarrufu sağladığı için önceden hazırlanır.
·Besin kalitesini ve tazeliğini korumak için en yüksek seviyede işlenen gıdalar arasında konserve domatesler, dondurulmuş meyve ve sebzeler ve konserve ton balığı bulunur.
·Lezzet ve doku için katkı maddeleri (tatlandırıcılar, baharatlar, yağlar, renkler ve koruyucular) eklenmiş yiyecekler arasında kavanozda makarna sosu, salata sosu, yoğurt ve kek karışımları bulunur.
·Kraker, granola ve şarküteri eti gibi yemeye hazır gıdalar daha ağır işlenir.
·En yoğun şekilde işlenmiş gıdalar genellikle donmuş pizza ve mikrodalgada pişirilebilen akşam yemekleri dahil olmak üzere önceden hazırlanmış yemeklerdir.
Gıdaların işlenme seviyesi ne kadar artarsa sağlığımıza olan olumsuz etkileri de doğru orantılı olarak artıyor. Bu nedenle mümkün olduğunca en az işlenmiş gıdaları tercih etmek durumundayız.
Peki gıdaları işlemek her zaman kötü mü?
İşlenmiş gıdaların olumlu yönlerinden bahseden Emel Terzioğlu Arslan, “İşlenmiş gıdalar, daha fazla besleyici yoğun gıdalar yemenize yardımcı olabilir. Süt ve meyve suları bazen kalsiyum ve D vitamini ile takviye edilir ve kahvaltılık gevrekler ek lif içerebilir. Konserve meyve (su veya kendi suyuyla paketlenmiş), taze meyve bulunmadığında iyi bir seçenektir. Önceden kesilmiş sebzeler ve önceden yıkanmış, poşetlenmiş ıspanak gibi minimum düzeyde işlenmiş yiyecekler, meşgul insanlar için kaliteli hazır yiyeceklerdir. İşlenmiş gıda alımınızı en aza indirmek istiyorsanız, evde daha fazla yiyecek hazırlama ve pişirme yapmayı hedefleyin. Öğünlerinizi sebzeler, fasulyeler ve kepekli tahıllar da dahil olmak üzere tüm gıdalara dayandırın” dedi.
“Ürünün içerik listesi gözden geçirilmeli”
Arslan, “İşlenmiş yiyecekleri ölçülü olarak yemek iyidir, ancak bu yiyeceklerin çoğu yüksek miktarda ilave şeker ve sodyum içerebilir. Eklenti şekerler, gıdada doğal olarak bulunmayan ve elle eklenen herhangi bir şekerdir. Eklenen şekerler sadece işlenmiş tatlılarda gizli değildir. Çekici bir esmer ton vermek için ekmeğe, kavrulmuş makarna soslarına ve mısır gevreği gibi birçok besine eklenir. Eklenen şekerler, tat ve kıvamı iyileştirmek için genellikle az yağlı yiyeceklerde kullanılır. Besin etiketindeki karbonhidrat gramları gıdalarda önemli miktarda olabilen doğal olarak var olan şekerleri de içerir. Ancak ilave şekerleri etikette aramanın bir yolu, ürünün içerik listesini gözden geçirmek ve şeker, maltoz, kahverengi şeker, mısır şurubu, yüksek fruktozlu mısır şurubu, bal ve meyve suyu konsantresi gibi bileşenleri aramaktır. İşlenmiş gıdalar, gıdaları korumak ve raf ömrünü uzatmak için yaygın olarak tuz eklendiğinden, diyetlerimizde sodyumun en önemli katkılarıdır. Konserve sebzelerin, çorbaların ve sosların çoğuna tuz eklenmiştir. İşlenmiş gıdalardan tükettiğiniz tuz miktarını azaltmak için tuz eklenmemiş, düşük sodyum veya azaltılmış sodyum etiketli gıdaları seçin”
